Silsile-i aliyye - 5- Bayezid-i Bistamî

5- Bayezid-i Bistamî
Bayezidi Bistami hazretleri, insanları Hakka dâvet eden, onlara do ru yolu gösterip,
gerçek saadete kavu turan ve kendilerine Silsile-i aliyye denilen büyük âlim ve velilerin
be incisidir. Arifler sultanı diye me hurdur. smi Tayfûrdur. Üveysi idi. Kendisinden kırk yıl
önce vefat eden mâm-ı Cafer-i Sadık hazretlerini ruhaniyetinden istifâde etti.113 âlimden
ilim ö renmi tir. Son derece âlim, fâdıl ve edib idi.
Daha annesinin karnında iken kerâmetleri görülmeye ba ladı. Annesi ona hâmile iken
üpheli bir eyi a zına alacak olsa, onu geri atıncaya kadar karnına vururdu. Çocukken bir
gün câmi avlusunda oynuyordu. akik-i Belhi hazretleri, "Bu çocuk büyüyünce zamanının
en büyük velisi olacak." buyurdu. Hadis âlimlerinden bir zat, onu görünce çok ho una gitti.
"Güzel çocuk, namaz kılmasını biliyor musun?" dedi. Bayezid-i Bistami, "Evet Allah dilerse
becerebiliyorum." cevabını verince; "Nasıl?" diye sordu. O da "Buyur yâ Rabbi! Emrini
yerine getirmek üzere tekbir alıyor, Kur'ân-ı kerimi tane tane okuyor, tazim ile rükuya
varıyor, tevazu ile secde ediyor, vedala arak selam veriyorum." deyince, o zat hayran
kalarak; "Ey zeki çocuk! Sende bu fazilet ve derin anlayı varken, insanların ba ını
ok amalarına niçin izin veriyorsun?" diye sordu. Ona, "Onlar beni de il, Allahü teâlânın
beni süsledi i o güzelli i meshediyorlar. Bana ait olmayan bir eye dokunmalarına engel
olmam uygun olur mu?" dedi.
Anneye hizmet
Küçük ya ta iken okumaya ba ladı. Dikkatle derslerine devam ediyordu. Bir gün
okudu u bir âyet-i kerimenin (Lokman sûresi: 14) tesiri ile eve döndü. Annesi merak edip
niçin erken döndü ünü sorunca, öyle cevap verdi: "Ö rendi im bir ayet-i kerimede,
Allahü teâlâ, kendisine ve sana itaat etmemi emrediyor. Ya sana hep hizmet edeyim
veya beni serbest bırak, hep Allahü teâlâya ibadet ile me gul olayım." dedi. Annesi;
"Sen beni bırak Allahü teâlâya ibadet et." dedi. Bundan sonra, kendini Allahü teâlâya
verdi, emirlerinin hiç birisini yapmakta gev eklik göstermedi; ama annesinin hizmetini de
ihmal etmedi. Annesinin küçük bir arzusunu, büyük bir emir kabul edip, her durumda yerine
getirmeye çalı ırdı. Çünkü Allahü teâlânın emri de böyle idi.
So uk bir kı gecesi idi. Annesi yatarken su istedi. O da hemen fırladı. Fakat testide su
yoktu. Çe meye gidip, testiyi doldurdu. Eve geldi inde, annesinin tekrar uykuya dalmı
oldu unu gördü. Uyandırmaya kıyamadı. Testi elinde oldu u halde bekledi. Epey müddet
sonra annesi uyanıp "Su, su!" diye mırıldanarak uyandı. O lunun bu hâlini gören annesi;
"Yavrum, testiyi niçin elinde tutuyorsun?" dedi. O da, "Uyandı ın zaman, suyu hemen
verebilmek için testi elimde bekliyorum." dedi. Annesi; "Ya Rabbi! Ben o lumdan râzıyım.
Sen de râzı ol!" diye duâ etti. Belki de annesinin bu duâsı sebebiyle, Allahü teâlâ ona
evliyâlı ın yüksek mertebelerine kavu mayı ihsan etti.
badet zevki
Gençlikte yaptı ı bâzı ibâdetlerden zevk alamıyordu. Bu durumu annesine anlatırdı ve
yeti mesinde, terbiye edilmesinde bir kusur bulunup bulunmadı ını sorardı. çimde beni
Rabbimden alıkoyan bir ey hissediyorum. Fakat sebebini bilmiyorum." dedi. Annesi epey
dü ündükten sonra, "Evlâdım tek ey hatırlıyorum. Sen daha küçüktün. Kom ulara oturmaya
gitmi tim. Kuca ımda iken a lamaya ba ladın. Bir türlü susturamadım. Seni susturmak için
ocakta pi mekte olan tarhanaya kom udan izinsiz parma ımı batırıp a zına koydum." dedi.
Bunun üzerine annesinden, o kom uya gidip helallik dilemesini istedi. Annesi helalle tikten
sonra ibâdetlerinden zevk almaya ba ladı.
Bir gece seher vakti Allah dedi. Sonra dü üp bayıldı. Ayılınca, niçin bayıldı ını
sordular. (Sen kim oluyorsun da ismimi a zına alıyorsun? eklinde bir ses gelir diye çok
korktum da onun için bayılmı ım.) buyurdu.
Biri, "Bu derecelere nasıl kavu tunuz?" diye sordu. Ona "Her yerde Allahü teâlânın
gördü ünü ve bildi ini dü ünüp, edebe riâyet etmekle." diye cevap verdi.
Bir gece otururken ayaklarını uzatmı tı. (Sultanla oturan edebini gözetmeli) diye bir ses
duyup hemen toparlanır.
Buyururdu ki: Allahü teâlâyı an, dilini, ba ka i lerle u ra maktan koru. Nefsini
hesaba çek. lme yapı ve edebi muhafaza et. Merhamet sahibi ve yumu ak ol. Allahü
teâlâyı unutturacak her eyden uzak dur. Bir kimsenin, Allahü teâlâya olan sevgisinin
gerçek olup olmadı ının alâmeti, kendisinde deniz misâli cömertlik, güne misâli efkat
ve toprak misâli tevâzu gibi üç hasletin bulunmasıdır.